commit 79ded1154bc44c656d921825894cf02c871488fe
parent 4ffb3a67be6350c68e6ebf3e43b206bad11a6087
Author: Wilson <wilson@wilsonrgheen.com>
Date: Tue, 3 Dec 2024 09:16:11 -0600
Add part of ch 11
Diffstat:
1 file changed, 8 insertions(+), 0 deletions(-)
diff --git a/b1m b/b1m
@@ -2,6 +2,7 @@
Ea rēs utique Trojānīs spem adfirmat tandem stabilī certāque sēde fīniendī errōris. Oppidum condunt; Aenēās ab nōmine uxōris Lāvīnium appellat. Brevī stirpis quoque virīlis ex novō mātrimōniō fuit, cui Ascanium parentēs dīxēre nōmen.
+
[2] Bellō deinde Aborīginēs Trojānīque simul petītī. Turnus rēx Rutulōrum, cui pacta Lāvīnia ante adventum Aenēae fuerat, praelātum sibi advenam aegrē patiēns simul Aenēae Latīnōque bellum intulerat. Neutra aciēs laeta ex eō certāmine abiit: victī Rutulī: victōrēs Aborīginēs Trojānīque ducem Latīnum āmīsēre. Inde Turnus Rutulīque diffīsī rēbus ad flōrentēs opēs Etrūscōrum Mezentiumque rēgem eōrum cōnfugiunt, quī Caēre opulentō tum oppidō imperitāns, jam inde ab initiō minimē laetus novae orīgine urbis et tum nimiō plūs quam satis tūtum esset accolīs rem Trojānam crēscere ratus, haud gravātim socia arma Rutulīs jūnxit. Aenēās adversus tantī bellī terrōrem ut animōs Aborīginum sibi conciliāret nec sub eōdem jūre sōlum sed etiam nōmine omnēs essent, Latīnōs utramque gentem appellāvit; nec deinde Aborīginēs Trojānīs studiō ac fide ergā rēgem Aenēam cessēre. Frētusque hīs animīs coalēscentium in diēs magis duōrum populōrum Aenēās, quamquam tanta opibus Etrūria erat ut jam nōn terrās sōlum sed mare etiam per tōtam Ītaliae longitūdinem ab Alpibus ad fretum Siculum fāmā nōminis suī implēsset, tamen cum moenibus bellum prōpulsāre posset in aciem cōpiās ēdūxit. Secundum inde proelium Latīnīs, Aenēae etiam ultimum operum mortālium fuit. Situs est, quemcumque eum dīcī jūs fāsque est super Numīcum flūmen: Jovem indigetem appellant.
@@ -24,15 +25,22 @@ Ita Numitōrī Albānā rē permissā Rōmulum Remumque cupīdō cēpit in iīs
Palātium prīmum, in quō ipse erat ēducātus, mūniit. Sacra dīs aliīs Albānō rītū, Graecō Herculī, ut ab Evandrō īnstitūta erant, facit. Herculem in ea loca Gēryonē interēmptō bovēs mīrā speciē abēgisse memorant, ac prope Tiberim fluvium, quā prae sē armentum agēns nandō trājēcerat, locō herbidō ut quiēte et pābulō laetō reficeret bovēs et ipsum fessum viā prōcubuisse. Ibi cum eum cibō vīnōque gravātum sopor oppressisset, pāstor accola ejus locī, nōmine Cācus, ferōx vīribus, captus pulchritūdine boum cum āvertere eam praedam vellet, quia sī agendō armentum in spēluncam compulisset ipsa vestīgia quaerentem dominum eō dēductūra erant, āversōs bovēs eximium quemque pulchritūdine caudīs in spēluncam trāxit. Herculēs ad prīmam aurōram somnō excitus cum gregem perlūstrāsset oculīs et partem abesse numerō sēnsisset, pergit ad proximam spēluncam, sī forte eō vestīgia ferrent. Quae ubi omnia forās versa vīdit nec in partem aliam ferre, cōnfūsus atque incertus animī ex locō īnfēstō agere porrō armentum occēpit. Inde cum actae bovēs quaedam ad dēsīderium, ut fit, relictārum mūgīssent, reddita inclūsārum ex spēluncā boum vōx Herculem convertit. Quem cum vādentem ad spēluncam Cācus vī prohibēre cōnātus esset, ictus clāvā fidem pāstōrum nēquīquam invocāns morte occubuit. Evander tum ea, profugus ex Peloponnēsō, auctōritāte magis quam imperiō regēbat loca, venerābilis vir mīrāculō litterārum, reī novae inter rudēs artium hominēs, venerābilior dīvīnitāte crēditā Carmentae mātris, quam fātiloquam ante Sibyllae in Italiam adventum mīrātae eae gentēs fuerant. Is tum Evander concursū pāstōrum trepidantium circā advenam manifēstae reum caedis excitus postquam facinus facinorisque causam audīvit, habitum fōrmamque virī aliquantum ampliōrem augustiōremque hūmānā intuēns rogitat quī vir esset. Ubi nōmen patremque ac patriam accēpit, "Jove nāte, Herculēs, salvē," inquit; "tē mihi māter, vēridica interpres deum, auctūrum caelestium numerum cecinit, tibique āram hīc dicātum īrī quam opulentissima ōlim in terrīs gēns maximam vocet tuōque rītū cōlat." Dextrā Herculēs datā accipere sē ōmen implētūrumque fāta ārā conditā ac dicāta ait. Ibi tum prīmum bove eximiā captā dē grege sacrum Herculī, adhibitīs ad ministerium dapemque Potītiīs ac Pīnāriīs, quae tum familiae maximē inclitae ea loca incolēbant, factum. Forte ita ēvēnit ut Potītiī ad tempus praestō essent iīsque exta appōnerentur, Pīnāriī extīs adēsīs ad cēteram venīrent dapem. Inde īnstitūtum mānsit dōnec Pīnārium genus fuit, nē extīs eōrum sollemnium vēscerentur. Potītiī ab Evandrō ēdoctī antistitēs sacrī ejus per multās aetātēs fuērunt, dōnec trāditō servīs pūblicīs sollemnī familiae ministeriō genus omne Potītiōrum interiit. Haec tum sacra Rōmulus ūna ex omnibus peregrīna suscēpit, jam tum immortālitātis virtūte partae ad quam eum sua fāta dūcēbant fautor.
+
[8] Rēbus dīvīnīs rīte perpetrātīs vocātāque ad concilium multitūdine quae coalēscere in populī ūnīus corpus nūllā rē praeterquam lēgibus poterat, jūra dedit; quae ita sancta generī hominum agrestī fore ratus, sī sē ipse venerābilem īnsignibus imperiī fēcisset, cum cēterō habitū sē augustiōrem, tum maximē līctōribus duodecim sūmptīs fēcit. Aliī ab numerō avium quae auguriō rēgnum portenderant eum secūtum numerum putant. Mē haud paenitet eōrum sententiae esse quibus ut appāritōrēs et hoc genus ab Etrūscīs fīnitimīs, unde sella curūlis, unde toga praetexta sūmpta est, et numerum quoque ipsum ductum placet, et ita habuisse Etrūscōs quod ex duodecim populīs commūniter creātō rēge singulōs singulī populī līctōrēs dederint.
Crēscēbat interim urbs mūnītiōnibus alia atque alia appetendō loca, cum in spem magis futūrae multitūdinis quam ad id quod tum hominum erat mūnīrent. Deinde nē vāna urbis magnitūdō esset, adiciendae multitūdinis causā vetere cōnsiliō condentium urbēs, quī obscūram atque humilem conciendō ad sē multitūdinem nātam ē terrā sibi prōlem ēmentiēbantur, locum quī nunc saeptus dēscendentibus inter duōs lūcōs est asȳlum aperit. Eō ex fīnitimīs populīs turba omnis sine discrīmine, liber an servus esset, avida novārum rērum perfugit, idque prīmum ad coeptam magnitūdinem rōboris fuit. Cum jam vīrium haud paenitēret cōnsilium deinde vīribus parat. Centum creat senātōrēs, sīve quia is numerus satis erat, sīve quia sōlī centum erant quī creārī patrēs possent. Patrēs certē ab honōre patriciīque prōgeniēs eōrum appellātī.
+
[9] Jam rēs Rōmāna adeō erat valida ut cuilibet fīnitimārum cīvitātum bellō pār esset; sed pēnūriā mulierum hominis aetātem dūrātūra magnitūdō erat, quippe quibus nec domī spēs prōlis nec cum fīnitimīs cōnūbia essent. Tum ex cōnsiliō patrum Rōmulus lēgātōs circā vīcīnās gentēs mīsit quī societātem cōnūbiumque novō populō peterent: urbēs quoque, ut cētera, ex īnfimō nāscī; dein, quās sua virtūs ac dī juvent, magnās opēs sibi magnumque nōmen facere; satis scīre, orīginī Rōmānae et deōs adfuisse et nōn dēfutūram virtūtem; proinde nē gravārentur hominēs cum hominibus sanguinem ac genus miscēre. Nusquam benignē lēgātiō audīta est: adeō simul spernēbant, simul tantam in mediō crēscentem mōlem sibi ac posterīs suīs metuēbant. Ac plērīsque rogitantibus dīmissī ecquod fēminīs quoque asȳlum aperuissent; id enim dēmum compār cōnūbium fore. Aegrē id Rōmāna pūbēs passa et haud dubiē ad vim spectāre rēs coepit. Cui tempus locumque aptum ut daret Rōmulus, aegritūdinem animī dissimulāns lūdōs ex industriā parat Neptūnō equestrī sollemnēs; Cōnsuālia vocat. Indicī deinde fīnitimīs spectāculum jubet; quantōque apparātū tum sciēbant aut poterant, concelebrant ut rem clāram exspectātamque facerent.
Multī mortālēs convēnēre, studiō etiam videndae novae urbis, maximē proximī quīque, Caenīnēnsēs, Crustumīnī, Antemnātēs; jam Sabīnōrum omnis multitūdō cum līberīs ac conjugibus vēnit. Invītātī hospitāliter per domōs cum situm moeniaque et frequentem tēctīs urbem vīdissent, mīrantur tam brevī rem Rōmānam crēvisse. Ubi spectāculī tempus vēnit dēditaeque eō mentēs cum oculīs erant, tum ex compositō orta vīs signōque datō juventūs Rōmāna ad rapiendās virginēs discurrit. Magna pars forte in quem quaeque incīderat raptae: quāsdam fōrma excellentēs, prīmōribus patrum dēstinātās, ex plēbe hominēs quibus datum negōtium erat domōs dēferēbant. Ūnam longē ante aliās speciē ac pulchritūdine īnsignem ā globō Thalassī cujusdam raptam ferunt multīsque scīscitantibus cuinam eam ferrent, identidem nē quis violāret Thalassiō ferrī clāmitātum; inde nūptiālem hanc vōcem factam.
Turbātō per metum lūdicrō maestī parentēs virginum profugiunt, incūsantēs violātī hospitiī foedus deumque invocantēs cujus ad sollemne lūdōsque per fās ac fidem dēceptī vēnissent. Nec raptīs aut spēs dē sē melior aut indignātiō est minor. Sed ipse Rōmulus circumībat docēbatque patrum id superbiā factum quī cōnūbium fīnitimīs negāssent; illās tamen in mātrimōniō, in societāte fortūnārum omnium cīvitātisque et quō nihil cārius hūmānō generī sit līberum fore; mollīrent modo īrās et, quibus fors corpora dedisset, darent animōs; saepe ex injūriā postmodum grātiam ortam; eōque meliōribus ūsūrās virīs quod adnīsūrus prō sē quisque sit ut, cum suam vicem fūnctus officiō sit, parentium etiam patriaeque expleat dēsīderium. Accēdēbant blanditiae virōrum, factum pūrgantium cupiditāte atque amōre, quae maximē ad muliebre ingenium efficācēs precēs sunt.
+
[10] Jam admodum mītigātī animī raptīs erant; at raptārum parentēs tum maximē sordidā veste lacrimīsque et querellīs cīvitātēs concitābant. Nec domī tantum indignātiōnēs continēbant sed congregābantur undique ad T. Tatium rēgem Sabīnōrum, et lēgātiōnēs eō quod maximum Tatiī nōmen in iīs regiōnibus erat conveniēbant. Caenīnēnsēs Crustumīnīque et Antemnātēs erant ad quōs ejus injūriae pars pertinēbat. Lentē agere hīs Tatius Sabīnīque vīsī sunt: ipsī inter sē trēs populī commūniter bellum parant. Nē Crustumīnī quidem atque Antemnātēs prō ārdōre īrāque Caenīnēnsium satis sē impigrē movent; ita per sē ipsum nōmen Caenīnum in agrum Rōmānum impetum facit. Sed effūsē vastantibus fit obvius cum exercitū Rōmulus levīque certāmine docet vānam sine vīribus īram esse. Exercitum fundit fugatque, fūsum persequitur: rēgem in proeliō obtruncat et spoliat: duce hostium occīsō urbem prīmō impetū capit. Inde exercitū victōre reductō, ipse cum factīs vir magnificus tum factōrum ostentātor haud minor, spolia ducis hostium caesī suspēnsa fabricātō ad id aptē ferculō gerēns in Capitōlium ēscendit; ibique eā cum ad quercum pāstōribus sacram dēposuisset, simul cum dōnō dēsignāvit templō Jovis fīnēs cognōmenque addidit deō: "Juppiter Ferētrī" inquit, "haec tibi victor Rōmulus rēx rēgia arma ferō, templumque hīs regiōnibus quās modo animō mētātus sum dēdicō, sēdem opīmīs spoliīs quae rēgibus ducibusque hostium caesīs mē auctōrem sequentēs posterī ferent." Haec templī est orīgō quod prīmum omnium Rōmae sacrātum est. Ita deinde dīs vīsum nec inritam conditōris templī vōcem esse quā lātūrōs eō spolia posterōs nuncupāvit nec multitūdine compotum ejus dōnī volgārī laudem. Bīna posteā, inter tot annōs, tot bella, opīma parta sunt spolia: adeō rāra ejus fortūna decoris fuit.
+
+ [11] Dum ea ibi Rōmānī gerunt, Antemnātium exercitus per occāsiōnem ac sōlitūdinem hostīliter in fīnēs Rōmānōs incursiōnem facit. Raptim et ad hōs Rōmāna legiō ducta palātōs in agrīs oppressit. Fūsī igitur prīmō impetū et clāmōre hostēs, oppidum captum; duplicīque victōriā ovantem Rōmulum Hersilia conjūnx precibus raptārum fatīgāta ōrat ut parentibus eārum det veniam et in cīvitātem accipiat: ita rem coalēscere concordiā posse. Facile impetrātum. Inde contrā Crustumīnōs prōfectus bellum īnferentēs. Ibi minus etiam quod aliēnīs clādibus ceciderant animī certāminis fuit. Utrōque colōniae missae: plūrēs inventī quī propter ūbertātem terrae in Crustumīnum nōmina darent. Et Rōmam inde frequenter migrātum est, ā parentibus maximē ac propinquīs raptārum.
+
+
